ऑस्टियोपोरोसिसः हाडांची ठिसुळता

ऑस्टियो म्हणजे हाड, ऑस्टियोपोरोसिस म्हणजे ठिसुळ झालेले हाड. वय वाढेल तसे हाडांच्या पातळ होत जाणार्‍या क्रियेला ऑस्टियोपोरोसिस म्हटले जाते. यामध्ये हाडे कमकुवत व नाजुक होत जातात, इतकी की एक हलकासा धक्काही त्यांना तोडु शकतो. २० वर्षे वयापर्यंत साधारण स्त्रियामध्ये ९८% अस्थिपुंज तयार झालेले असतात. ही प्रक्रिया वय वाढेल त्याप्रमाणे कमी होत जाते. ३५ ते ४० वयादरम्यान अस्थिपुंज कमी होऊ लागतात. पन्नाशीनंतर ते जास्त कमी होऊ लागतात. हे अस्थिपुंज कमी होण्याचे प्रमाण अधिक असेल तर ऑस्टियोपोरोसिस होऊ शकतो.

संकेत / लक्षण

कंबर, हात व मणगटाच्या हाडांमध्ये वेदना, पाठीच्या खालच्या बाजुला वेदना, उंची कमी होणे व बाक येणे, मानेमध्ये वेदना, कंबर, मणका व मनगटामध्ये फॅक्चर बहुतांशवेळा न पडता झडता होणे. ऑस्टियोपोरोसिस पुरुष आणि स्त्री दोन्हीमध्ये आढळणारी अवस्था आहे. पुरुषामध्ये ६५ ते ७० वर्षे वयानंतर हाडांची झीज जोराने होते. स्त्रीयांमध्ये रजो निवॄत्तीनंतर ४० ते ४५ वर्षे वया दरम्यान, जेव्हा ईस्ट्रोजन या हार्मोनचा स्तर कमी होऊ लागतो तेंव्हा हाडांची झीज सुरु होते. स्त्रीयांमध्ये ऑस्टियोपोरोसिसशी संबधातील फॅक्चर होण्याची शक्यता पुरुषांपेक्षा चार पट अधिक आहे.

निदान

आधुनिक वैद्मकीय तंत्रज्ञानामुळे आज अनेक आजारांचे निदान वेळेत होऊ शकते. ज्या प्रमाणे हाडांचे फॅक्चर एक्सरेने ओळखले जाऊ शकते, तसेच हाडांची ठिसुळता व पुढे फॅक्चर होण्याची संभावना आज ओळखता येते.

ऑस्टियोपोरोसिस पासुन कसे वाचाल ?

हाडांच्या विकासासाठी आणि आयुष्यभर त्यांना बळकट राखण्यासाठी परिपुर्ण कॅल्शीयम व विटामीन-डी चे सेवन करणे अत्यंत आवश्यक आहे.

• कॅल्शीयम मिळण्याचे चांगले घटक-दुग्धजन्य पदार्थ, हिरव्या पालेभाज्या, बदाम व समुद्री मासे
• विटामीन-डी अंडी, कलेजा अथवा आठवड्यातुन २ ते ३ वेळा उन्हामध्ये शेक घेण्यामुळे प्राप्त होते.
• दररोज २५ ते ३० मिनिटे पायी चालण्यामुळे हाडे कमजोर होण्यापासुन वाचु शकतात.
• वजन सहन करणारे व्यायाम उदा. कमी परिणामकारक एरोबिक्स, जिना चढणे, धावणे, पोहणे यामुळे हाडे मजबुत होण्यास मदत होते.
• ऑस्टियोपोरोसिस झालेल्या लोकांनी वजनदार व्यायाम प्रकार करु नयेत.
• कॅल्शीयमच्या संरक्षणासाठी अल्कोहोल, अती मांसाहार, धुम्रपान यांचे अधिक सेवन करु नये.